ชาวนาไทยมีภัยรอบด้าน
ชาวนาหรือคนปลูกข้าวคือคนเดียวกัน จึงขอกล่าวว่าชาวนามีภัย คือปัญหาที่ขัดข้อง ภัย คือสิ่งที่น่าสะพรึงกลัว ภัยคือสิ่งก่อความยุ่งยาก ความลำบากให้ชาวนาไทย ได้มีนักคิดหลายท่านกล่าวให้แง่คิดว่า “ทุก ๆปัญหาย่อมมีทางออก แต่สำหรับชาวนาไทยแล้วทุก ๆ ทางออกมีแต่ปัญหา การทำนาปลูกข้าวต้องใช้อาศัยแรงกายมาก ชาวนา ต้องหลังสู้ฟ้าหน้าสู้โคลนตม ทุกข์ระทม ตรอมตรม ขื่นขมมานานนับ ชาวนาไทยจึงมีภัยรอบด้าน ผลผลิตออกดีก็มีภัยเกี่ยวกับราคา ผลผลิตดีโดนนายทุนกดราคา ภัยธรรมชาติทั้งภัยแล้งข้าวก็ตาย ภัยน้ำท่วมต้นข้าวก็ตาย รัฐบาลไม่เคยสนใจแก้ไขปัญหาของชาวนาอย่างจริงจังอย่างเป็นระบบและครบวงจรไม่ว่ายุคใดสมัย จนปัจจุบันคนเหล่านั้นได้ทิ้งไร่ทิ้งนาเข้าสู่ตลาดแรงงานในเมืองใหญ่ ๆ แบบขอตายเอาดาบหน้า ส่วนหนึ่งก็หนี้เพราะล้มละลายทำนามาจนสิ้นเนื้อประดาตัว ทำนามาจนหมดสิทธิ์ความเป็นเจ้าของที่นา เพราะกลุ่มบุคคลทุกเหล่านี้มีอาชีพที่โดนเขาเอาเปรียบจนไม่สามารถดำรงอาชีพอยู่ต่อไปได้ เมื่อเผชิญภัยนานัปการ จำเป็นชาวนาก็ต้องย้ายถิ่นเข้าสู่สังคมเมืองใหญ่ และได้กลายสภาพเป็นคนรับจ้างขายแรงงานในกรุงเทพฯ และเมืองใหญ่ ๆ ทั้งหลายตามที่เห็นกันดาษดื่นทุกวันนี้
๑. ภัยด้านค่านิยม (Value)หากใครมีอาชีพเป็นชาวนา ก็มักจะได้รับการดูถูกว่าเป็นคนป่าเถื่อน เป็นคนบ้านนอก คือนอกชายขอบอีกที่หนึ่ง ในบรรดาของคนด้อยโอกาสทางสังคมทั้งหลาย เขาจัดเป็นพวกคนชายขอบ แต่สำหรับชาวนาจัดเป็นประเภทคนด้อยโอกาสพิเศษ “เป็นคนนอกชายขอบ”อีกทีหนึ่ง “เป็นกลุ่มบุคคลที่ไม่มีพื้นที่ทางสังคม ไม่มีค่านิยมรองรับ”โดยประการทั้งปวง ไม่ว่าจะไปติดต่อราชการงานเมืองที่ไหน ๆ ก็ตาม จะถูกกีดกันไว้ให้เป็นคนประเภทที่สาม คือ คนที่เข้าไม่ถึงซึ่งสิทธิ์ เป็นกลุ่มบุคคลที่มีสิทธิ์ ที่เข้าไม่ถึงสิทธิ์ หรือเป็นผู้มีสิทธิ์ที่ไม่มีสิทธิ์ที่จะได้ใช้สิทธิ์นั้น
ใครต่อราสินค้าของชาวนาซื้อในราคาที่ถูกสุด ราคาน้อยสุดได้กลายเป็นคนดี กลายเป็นเก่งในสายตาของสังคม แต่ในขณะเดียวกันไป Big C, ไป Tesco Lotus, ไป คลินิก ใครต่อราคากลายเป็นเรื่องที่น่าอับอาย ใครต่อราคาต้องโดนประณามหยามเหยียด นี้คือค่านิยมที่ไม่น่านิยม หรือค่านิยมแห่งความอยุติธรรม
เห็นยายคนหนึ่งถือตะกร้าหมากขึ้นรถเมล์ กินหมากบนรถเมล์ คนมันมองเหมือนสัตว์ประหลาดตัวหนึ่งที่โคตรมันไม่เคยเห็นมาก่อน แต่พอเห็นฝรั่งไม่ใส่เสื้อ ตัวแดงเถือกเหมือควายเผือกกลางทุ่งนา ถือสิ่งของรุงรังขึ้นรถเมล์ดูคล้ายเปรตตัวหนึ่ง แต่สังคมกลับมองเป็นเรื่องสวยหรู ชื่นชม ฝรั่งทำอะไรก็ดูดีไปหมด นี้คือค่านิยมแห่งความเป็นทาสฝรั่ง คือความเป็นทาสพวกตะวันตก ค่านิยมแห่งความอยุติธรรม
เห็นยายคนหนึ่งถือตะกร้าหมากขึ้นรถเมล์ กินหมากบนรถเมล์ คนมันมองเหมือนสัตว์ประหลาดตัวหนึ่งที่โคตรมันไม่เคยเห็นมาก่อน แต่พอเห็นฝรั่งไม่ใส่เสื้อ ตัวแดงเถือกเหมือควายเผือกกลางทุ่งนา ถือสิ่งของรุงรังขึ้นรถเมล์ดูคล้ายเปรตตัวหนึ่ง แต่สังคมกลับมองเป็นเรื่องสวยหรู ชื่นชม ฝรั่งทำอะไรก็ดูดีไปหมด นี้คือค่านิยมแห่งความเป็นทาสฝรั่ง คือความเป็นทาสพวกตะวันตก ค่านิยมแห่งความอยุติธรรม
๒. ภัยด้านโอกาส (Opportunity)แม้ในรัฐธรรมนูญจะตราไว้ว่าทุกคนมีสิทธิ์โดยกฎหมายรัฐธรรมนูญ มีสิทธิ์ส่งลูกเรียนมหาวิทยาลัยได้อย่างเท่าเทียมกัน มีสิทธิส่งลูกเรียนแพทย์เรียนหมอได้ มีสิทธิส่งลูกเรียนระดับปริญญาโท ปริญญาเอกได้ หากคำนวณดูแล้วทำนา ๒ ปีแล้วขายข้าวยังไม่พอค่าธรรมเนียม ๑ ภาคเรียนเลย ยังไม่ต้องพูดถึงค่าหน่วยกิต ทุกคนมีสิทธิตั้งโรงงานอุตสาหกรรมได้ มีสิทธิตั้งบริษัทได้ แม้จะเขียนไว้ในรัฐธรรมนูญก็จริง แต่ไม่มีโอกาสที่จะเป็นจริงได้ ซึ่งจะเห็นได้ว่าชาวนาไทยนอกจากจะมีภัยรอบด้านแล้ว ยังเป็นกลุ่มบุคคลที่มีภัยด้านโอกาส คือ “เป็นกลุ่มคนที่ไม่มีโอกาสที่จะเข้าถึงซึ่งโอกาส” หมายถึงไม่มีโอกาสจะเป็นไปได้ เหมือนบอกว่าทุกคนมีสิทธิ์เดินทางผ่านป่าไม้นั้นได้ แต่ว่าป่าไม้นั้นเต็มเสือดุร้าย ด้วยงูพิษ เต็มไปด้วยสัตว์ป่าที่ดุร้ายนานาชนิด ด้วยเส้นทางอันแสนยาวไกล โอกาสเดินก็แสนจะลำบากแล้ว โอกาสที่รอดก็แทบจะไม่มี จึงไม่โอกาสที่จะใช้โอกาสนั้น จึงเป็นการเขียนไว้ที่ไร้ซึ่งความเป็นจริง
๓. กระแสโลกาภิวัตน์(Globalization) หรือกระแสแห่งฟ้ามิอาจกั้น(ฟ้าบ่กั้น) ภายใต้วาทกรรม(Discourse)ของคำที่ว่า การพัฒนา(Development)นั้น กลายเป็นกระแสที่พัดพาเอาความอยุติธรรมมาสู่วิถีชีวิตของชาวนาไทยโดยมิอาจคัดค้านและทัดทานไว้ได้ มาโหมกระหน่ำซ้ำเติมวิถีชีวิตชาวนาไทยให้ต่ำต้อยด้อยค่าลงมากขึ้น จาก“กระแสโลกาภิวัตน์ กลายเป็นกระแสแห่งโลกาวิบัติ”ซ้ำเติมพวกชาวนาให้มีชะตากรรมตกต่ำมากยิ่งขึ้น ในน้ำก็ไร้ซึ่งปลา ในที่นาเต็มไปด้วยหนี้สิน จึงไม่เห็นด้วยกับกระแสโลกาภิวัตน์ในปัจจุบัน และไม่มีความวางใจในกระแสโลกาภิวัตน์แม้ในอนาคต ตามเหตุผลดังกล่าวแล้ว เพราะความเป็นจริงกระแสโลกาภิวัตน์ไม่เพียงแต่มีผลกระทบต่อวิถีชีวิตของชาวนาเท่า หากแต่ได้มีผลกระทบคนไทยทั้งชาติ กระแสโลกาภิวัตน์ได้ทำลายความหลากหลายทางสังคมโลก ทำลายความหลากหลายทางวัฒนธรรมให้กลายเป็นวัฒนธรรมหนึ่งเดียว ทำให้คนคิดอย่างเดียวกัน ทำให้คนแต่งกายแบบเดียวกัน มีวิถีชีวิตอย่างเดียวกัน ซึ่งผิดธรรมชาติโดยสิ้นเชิง เพราะธรรมชาติคือความหลากหลาย หรืออาจกล่าวได้ว่า กระแสโลกาภิวัตน์ก่อให้เกิดกระแสการล่าอาณานิคมทางวัฒนธรรม เกิดการยึดครองทางวัฒนธรรม โดยวัฒนธรรมของชาติมหาอำนาจที่มีอิทธิพลในการควบคุมข่าวสารข้อมูล ควบคุมการผลิตสื่อก็ไม่น่าจะผิด
แต่อย่างก็ตาม หากสังคมไทยยังต้องการให้ชาวนาไทยดำรงชีวิตอยู่แบบดั้งเดิม ที่มีวิถีชีวิตอยู่แบบเรียบง่าย ไม่มีหนี้สิน อยู่กินแบบพอเพียง อยู่กับธรรมชาติสิ่งแวดล้อมแบบเป็นมิตร ชาวนาเขาคิดเสมอว่าเขาเป็นส่วนหนึ่งของสิ่งแวดล้อม รักสิ่งแวดล้อมก็คือรักษาวิถีชีวิตของชาวนาเอง
กระแสความแปลกแยก ความแปลกปลอมทั้งหลายมันมากับกระแสการพัฒนาหลัก ซึ่งเป็นการพัฒนาแบบรวมศูนย์อำนาจ รวมศูนย์ทางคิด แนวคิดการพัฒนาลงจากข้างสู่ชาวบ้าน สู่ชุมชน และมีหลาย ๆเรื่องที่ชาวบ้านที่ชุมชนเขาไม่ต้องการ เพราะไม่มีจำเป็นกับวิถีชีวิตของเขา “เป็นการพัฒนาแบบหยัดเหยียด ข่มขืนกระทำชำเราท้องถิ่น เป็นการพัฒนาแบบขืนใจที่ไม่อาจขัดขืนหรือปฏิเสธได้” การพัฒนาที่ผ่านมาจึงได้ทำลายวิถีชีวิตของชุมชนโดยเฉพาะชุมชนชาวนาตลอดมา ยิ่งได้รับอิทธิพลของกระแสโลกาภิวัตน์ด้วยแล้วยิ่งทำให้การทำลายล้างมีอานุภาพมาก ทำลายได้มากขึ้น “เหมือนยักษ์ติดขีปนาวุธ” กระแสของโลกาภิวัตน์จึงกลายเป็นตัวเร่งมันจะทำลายมนุษย์ มันจะกินมนุษย์และสรรพสัตว์ได้มากขึ้น ที่กล่าวมานี้ล้วนเป็นผลกระทบในทางลบมากกว่าทางบวก
